De kleppermannen

In de achttiende eeuw en waarschijnlijk ook al vroeger waren in Tongeren ‘kleppermannen’ actief. Deze waren door de stad aangesteld als een soort van nachtwacht en waren een aanvulling op de torenwachter van de OLV-kerk, de schutterij en de burgerwacht. Zij waren gewapend met een hellebaard en een klepper (nog te zien in Moerenpoort). Wanneer de klok van de OLV-kerk het uur sloeg, moesten de mannen hun kleppers laten ratelen. Tussendoor zegden ze ook een versje op met een stichtende of waarschuwende boodschap.

De nachtdienst van de kleppermannen begon om 23u (de meeste herbergen moesten dicht tegen 21u) en eindigde om 5u in de ochtend bij het begin van het Angelusgebed. Ze eindigden hun dienst met het rijm : ‘vijf uren is geslagen, vijf uren is de klok. Ik ga slapen, gij staat op. Vijf uren is de klok’.

Ieder klepperman (ze waren in totaal met vier) kreeg een wijk toegewezen waar ze moesten patrouilleren. Na iedere ronde mochten ze even uitrusten (of schuilen bij slecht weer) in een wachthuisje. Deze stonden tegenover de oude apotheek Geuens in de Hemelingenstraat, tegenover het oud-hospitaal in de Schiervelstraat, tegenover de Papschool op de Plein en een huisje in de buurt van het begijnhof.

De kleppermannen waren actief van november tot na de winter en waakten vooral over de brandvoorschriften en nachtverlichting. De mensen lachten hen echter vaak uit en beweerden dat ze enkel dienden om beschonken Tongenaren veilig naar huis te brengen. Ook het feit dat ze zoveel lawaai maakten met hun kleppers, zorgde ervoor dat boosdoeners wisten waar de kleppermannen uithingen.

Er werden ook heel wat grapjes uitgehaald met de kleppermannen. Zo werd op een dag het huisje tegenover het oud-hospitaal omgedraaid terwijl de klepperman lag te slapen. Werklieden van de stad moesten de man ’s anderendaags gaan bevrijden. De huisjes zelf deden in de negentiende eeuw, na het verdwijnen van de kleppermannen, nog dienst. Zo stond er een huisje op het Regulierenplein dat als ‘theaterhuisje’ werd gebruikt door lokale grappenmakers.