Op de afgelopen gemeenteraad van 26 januari werden verschillende nieuwe straatnamen goedgekeurd.
Veel mensen vragen zich wel eens af hoe we tot zo een straatnaam komen en hoe de procedure van naamgeving loopt.
In het merendeel van de gevallen gaat het om nieuwe straten die een naam nodig hebben. Een nieuwe wijk wordt aangelegd, een veldweg wordt een echte straat, een industrieterrein breidt uit…
In enkele gevallen gaat het om een naamswijziging. Dat gebeurt dan op vraag van de inwoners zelf of op initiatief van de stad. Reden hiervoor is meestal veiligheid. Een straat die wordt doorsneden door een steenweg en waar het niet meer duidelijk is welke huisnummers waar liggen, straten die door de fusies van gemeenten een niet doorlopende huisnummering hebben gekregen… Om historische redenen zijn echter ook al wijzigingen gebeurd zoals de Hasseltsestraat die terug de Hemelingenstraat werd.
De procedure tot naamgeving of wijziging loopt altijd via een melding van een stadsdienst (eventueel op inspraak van een inwoner). Het stadsarchief bereidt een naamgeving voor die voorlopig wordt goedgekeurd door het schepencollege. Hierop volgt een openbaar onderzoek waarbij in principe iedereen inspraak heeft. De naam wordt ook ter advies voorgelegd aan de cultuurraad. Binnen bepaalde contexten worden ook derden om advies gevraagd ; een natuurvereniging, oudere inwoners, belangengroepen, … Op basis hiervan wordt een voorstel gedaan aan de gemeenteraad die overgaat tot een definitieve goedkeuring. De straat krijgt een officiële code en wordt toegevoegd aan diverse databanken. De wijzigingen worden tenslotte ook doorgegeven aan het Agentschap voor geografische informatie Vlaanderen (www.agiv.be en www.geopunt.be ) die ze toevoegen aan hun systeem waarna ze ook voor iedereen raadpleegbaar zijn.
Zover in een notendop hoe de procedure van straatnaamgeving verloopt.
Maar hoe komen we aan een naam? Misschien dat we de toewijzing van nieuwe straatnamen afgelopen gemeenteraad als voorbeeld kunnen nemen.
Een eerste weg waarvoor een naam werd gevraagd, was voor een nieuwe ontsluitingsweg van een binnengebied aan de oude spoorwegbedding en Radiostraat. Het gaat om een bouwproject van veertien sociale huurwoningen op initiatief van Woonzo en NV Kolmont.
Aangezien alle bestaande toponiemen voor deze omgeving al in gebruik waren, werd gekeken naar de context. Er was de aanwezigheid van de radiofabriek, de pannenfabriek, grondwinning, … er was tijdens de Tweede Wereldoorlog een zwaar bombardement geweest op dit gebied… Maar ook hier over waren al namen gegeven aan straten. Natuurlijk is er ook de ligging in de directe nabijheid van de oude spoorwegbedding en hier was nog geen verwijzing naar.
De oude spoorlijn is de zogenaamde Lijn 23. Die werd geopend in 1879 en verbond Tongeren met Drieslinter (Tienen). Tot de jaren 1950 was hier personenvervoer en tot 1981 goederenvervoer. Vanuit het zuiden van Tongeren en verderop Wallonië werden hier voornamelijk bieten mee vervoerd richting de suikerraffinaderij van Tienen. Het spoor kreeg echter vooral de naam van fruitspoor (peren en appels richting de stroopfabrieken). Zo wordt het ook toeristisch gepromoot.
Voorstellen werden gesuggereerd zoals spoorwegzate, verwijzingen naar het bietenspoor, het “krotenspoor” zoals ze in Tongeren zeggen. Maar uiteindelijk kwamen we bij het fruitspoor terecht. Daarmee dat ook de naam “Fruitspoorstraat” werd goedgekeurd.
Een tweede dossier ging over de weg die loopt vanaf de Gousbeemdstraat naar de parking en ingang van het nieuw stedelijk kerkhof te Berg. In eerste instantie was deze toegang naar het kerkhof bedoeld als zij-ingang, maar fungeert die nu als hoofdingang. De volledige weg tot aan de Nellestraat had geen officële benaming. Bij een eventuele calamiteit (ongeluk, medische reden, …) moest steeds de Gousbeemdstraat opgegeven worden. Daarom dat beslist werd deze weg een naam toe te kennen. Op voorstel van de vzw Feestcomité Berg werd een verwijzing gedaan naar de personen Jan en Nicolaas Vrancken. Jan en Nicolaas, geboren te Berg in de jaren 1880, waren schoolmeester te Berg en directeur van de lagere school van het college te Tongeren. Ze hielden onder andere een dagboek bij vanaf de start van de Eerste Wereldoorlog en zijn als dorpsfiguren nog steeds bekend. Een wandelpad dat naar hen werd vernoemd, passeerde langs deze weg. Door de ruilverkaveling kon de wandeling echter niet meer gevolgd worden en werd een gedeelte ervan opgenomen in de recent voorgestelde Verborgen Moois Wandeling. Op voorstel van de cultuurraad werd de naam “Jan en Nicolaas Vranckendreef” aangenomen voor deze weg.
Tenslotte was er nog het project Heuveldal aan Heurkensberg waar sociale woningen, instapwoningen, zorgwoningen, etc. worden gebouwd (achter zaal Ambassador). Er worden vijf nieuwe straten aangelegd. Voor de hoofdas werd voorgesteld “Heuveldal”. Dit verwijst enerzijds naar de naam van het woonproject en anderzijds naar de fysische gesteldheid van het landschap. Voor de grote zij-assen werd voorgesteld : “Op het Heysterveld” en “Hemelrijck”. Het eerste toponiem verwijst rechtstreeks naar de plaatselijke veldnaam (veld omringd door heesters). Het tweede toponiem verwijst naar een plaats die ligt naast “de dodeman” en hier in relatie toe staat (waarschijnlijk moord van iemand).
Voor de kleine zij-assen werd voorgesteld “Eggelmeerbos” en “Hersegatstraat”. Het eerste toponiem verwijst naar het verderop gelegen bos, vroeger gelegen aan een moeras (meer). Eggel is het oude woord voor een bloedzuiger (deze waren vroeger te vinden in onze moerassen). Het toponiem Hersegat verwijst naar het winnen van grond voor brikken en pannen door de Romeinen. Het woord Hers verwijst naar paard. Rond Tongeren waren verschillende paardskerkhoven, vaak aan de grens van de (oude) gemeente. Vermoedelijk verwijst deze naam daar naar.
Zo blijkt dat altijd getracht wordt om de lokale (historische) context te betrekken bij straatnaamgeving. De boeiende geschiedenis van Tongeren wordt zo letterlijk tot aan de huisdeur gebracht.
