woensdag 23 november 2016

Herman Portmans, soldaat in dienst tegen den Turck (1599)

Doorheen de eeuwen zijn heel wat Tongenaren in dienst geweest van vreemde legers. Over enkele “exotische” soldaten hebben we het eerder al gehad http://archief3700.blogspot.be/2016/05/soldaat-in-dienst-van-venetie.html en http://archief3700.blogspot.be/2016/02/een-tongenaar-in-de-oost.html

Zelden vernemen we echter hoe het met hen ging. Ofwel duiken ze na verloop van tijd terug op in Tongeren ofwel verdwijnen ze uit de archieven. Heel wat soldaten bleven ook in hun garnizoenstad zoals bijvoorbeeld een telg uit de familie van den Bosch http://www.marres.nl/kwartierstaat-marres.htm

Dat zijn de feiten die we in de bronnen tegenkomen. Over de oorlog zelf, de honger en het afzien wordt gezwegen…

 

Toevallig vonden we in het archief van de schepenbank van Tongeren (26 februari 1599) een brief van Herman Portmans, zoon van wijlen Lambert en Agnes van Sprolant, die soldaat was in dienst van de keizer in de veldtocht tegen de Turken. Hij was “cranck ende pover” blijven liggen in Brunswijk (Braunschweig) in Duitsland. Hij zond de loopbode van daar naar Tongeren om hem geld op te sturen zodat hij kon thuis geraken en zodat hij zich kon uitrusten (een paard kopen?) en kleden.

Hij vroeg zijn oom Jacob Portmans een rente te verkopen op zijn huis in de Trichterstraat.

Herman Portmans zal zijn tocht ongetwijfeld beklaagd hebben. Zeker omdat hij in Tongeren een welgesteld man was. Behalve een huis in de Maastrichterstraat, was hij ook eigenaar van De Zwaan op de Grote Markt. Het is in dit huis dat hij gaat wonen na zijn terugkeer in Tongeren. Hij overleed in het begin van de zeventiende eeuw in Tongeren.

 

Het verhaal van Herman Portmans kadert in de Vijftienjarige of “Lange Oorlog” die werd gevoerd door de Duitse keizer tegen het Ottomaanse Rijk. Doel van de Turken was de verovering van Wenen. De oorlog ging op en neer tussen beide partijen en vooral in Hongarije vonden heel wat veldslagen, schermutselingen en belegeringen plaats. Keerpunt in de oorlog was de slag bij Mezokeresztes in Hongarije (oktober 1596) die eindigde in een overwinning voor de Turken. Ondanks hun overwinning hadden de Turken echter door dat de troepen van de keizer over betere wapens beschikten. De jaren na de veldslag herleidde de oorlog tot een guerillaconflict met vele doden, verwoesten dorpen, … De oorlog eindigde met de vrede van Zsitvatorok in 1606. Dit leidde tot een vastlegging van de grens tussen het Duitse keizerrijk en de Ottomanen.

Het was één van de meest gruwelijke oorlogen uit die tijd. Behalve een immense verwoesting van dorpen in Hongarije en de aangrenzende landen waren er de grote militaire verliezen. De keizer beschikte over bijna 100.000 soldaten en de Turken over circa 175.000. Vele duizenden van hen sneuvelden. Behalve door ontbering, kwam dit ook door de manier van oorlogsvoeren. Kanonnen hadden hun intrede gedaan, maar anderzijds werd er ook nog hevig met de hand en lansen gevochten…

 

 

Geen opmerkingen: