Laat me al maar meteen zeggen, de titel komt niet van mij maar van de website van de KULeuven in een review over het boek van professor Willy Vande Walle getiteld “Japan & Belgium. Four Centuries of Exchange”.
Tongeren vindt namelijk zijn weg niet enkel naar Frankrijk (zie de blog van gisteren over de reproductie van het beeld in de Gasthuiskapel) maar ook naar Japan.
Japan? zult u zeggen…
Gisteren verscheen op de website van deredactie.be een artikel over de viering van 150 jaar diplomatische betrekkingen tussen België en Japan. Het contact tussen Japan en de buitenwereld was tot het midden van de negentiende heel beperkt en liep voornamelijk via China en enkele Nederlandse handelaars en Compagnieën. Heel het jaar staan activiteiten op het programma om de vriendschappelijke betrekkingen van de afgelopen 150 jaar te vieren. Het hele programma staat op http://www.be.emb-japan.go.jp/150jb/en/index.html
Terzijde heeft België ook een nieuwe ambassadeur in Japan, momenteel nog “ambassadeur designate” want hij moet nog officieel aangesteld worden. In zijn welkomstwoord heeft hij het ook over die 150 jaar van bilaterale diplomatieke betrekkingen en haalt aan dat een zekere Thomas Cornelisz 415 jaar geleden als eerste Belg voet aan wal zette in Japan.
Reden om toch even in de pen te kruipen want de eerste Belg in Japan was niemand minder dan Tongenaar Theodoor Mantels. Citeren we even de passage “mantels en liefde” uit de review van het boek van Willy Vande Walle : “We hebben de volledige geschiedenis van de Belgisch-Japanse betrekkingen in kaart willen brengen. Het allereerste Europese contact was van Portugese origine, in 1543. Zes jaar later kwam Franciscus Xaverius in Japan aan. Ook de eerste ‘Belg’ in Japan was een geestelijke, namelijk de jezuïet Theodoor Mantels uit Tongeren, die in 1588 in Japan landde, toen de contacten tussen de Japanners en de op bekering mikkende Europeanen al aan het vertroebelen waren. Even voordien had de eerste Japanse ambassade Madrid en Rome aangedaan, een voor die tijd media-evenement van formaat, waarover ook in de Lage Landen uitvoerig gerapporteerd werd”.
“Vanaf 1600, toen het koopvaardijschip ‘De Liefde’ in Japan strandde, verliepen de contacten met Japan niet meer via Portugal of Spanje, maar via de Verenigde Provinciën. Daar waren ook nogal wat ‘Belgen’ bij, uitwijkelingen die na de val van Antwerpen in 1588 naar het Noorden gevlucht waren…” En waartoe ook Thomas Cornelisz behoorde over wie onze Japanse ambassadeur het heeft.
Maar wat weten we over Theodoor Mantels? Op internet is er niet zoveel van hem te vinden, behalve een artikel op de Hasseltse erfgoedwebsite die verklaart dat hij in Hasselt geboren is. De familie was in de zeventiende eeuw gekend en bekend in Hasselt, maar was in de zestiende eeuw en het begin van de zeventiende eeuw wel degelijk een Tongerse familie. http://hasel.be/mantels-theodoor-1560-1593
Theodoor Mantels werd in 1560 in Tongeren (of Scherpenberg) geboren als zoon van Peter Mantels en Maria Bex. Hij werd in 1578 Jezuïet en vertrok op missie naar Japan. Hij vestigde zich in Ikitsuki samen met Francisco Carrion, een Spaanse collega. Een lokale baron vergiftigde hen waarna zijn collega stierf, maar hijzelf overleefde. Blijkbaar bleef hij de gevolgen ondervinden van de poging tot vergiftiging. Via Macao (in China) kwam hij terecht in Malacca (Maleisië) waar hij overleed op 5 mei 1593. https://en.wikipedia.org/wiki/Ikitsuki,_Nagasaki
Over de contacten met Japan in die jaren, is een interessant Spaanstalig artikel geschreven. Terug te vinden op internet als pdf en met als titel “Los cuatro legados japoneses de los daimyos de Kyushu despues de regresar a Japon”.
Over de relatie van het Christendom met Japan is er deze leuke website http://www.tofugu.com/2015/01/23/christians-in-kyushu-part-2-persecution-rebellion/ Zeker het verhaal van de tocht naar en bekering van Japanners in Rome en hun terugkeer naar Japan in 1590 geeft het belang van de tocht van onze Theodoor Mantels weer en zijn relatie met de bekende Italiaanse missionaris en collega-Jezuïet Alessandro Valignano.
https://en.wikipedia.org/wiki/Alessandro_Valignano
Het verhaal van Theodoor Mantels werd opgetekend door de Jezuïeten zelf en in het stadsarchief bewaren we hier documentatie over.
Per toeval kregen we vorig jaar nog een afbeelding van Theodoor Mantels toegestuurd, vermoedelijk daterend uit het midden van de zeventiende eeuw, en waarschijnlijk niet waarheidsgetrouw, maar toch… Deze wordt bewaard in de Marquette University te Milwaukee (VS).
De familie Mantels bleef trouwens tot in de zeventiende eeuw eigenaar van Scherpenberg. Het was Maria Bex, moeder van Theodoor Mantels en toen al weduwe van diens vader Peter Mantels, die het leengoed Scherpenberg in 1574 kocht van Beatrix van Brecht, vrouw van Filips de Berlaymont. Ze hertrouwde met Herman Vaes (1538-1604), burgemeester van Tongeren, die ook eigenaar werd van Scherpenberg. Vervolgens kwam het goed in eigendom van diens dochter Cecilia Vaes die huwde met haar stiefbroer Peter Mantels (broer van Theodoor Mantels) waardoor het leengoed terug in eigendom kwam van de familie Mantels.
Hierna werd Scherpenberg eigendom van Theodoor Mantels (1595-1661, vernoemd naar zijn beroemde oom) die in 1634 huwde met Dorothea de Robaulx (1610-1666), dochter van de gouverneur van Beaumont en drossaard van Aarschot. Hun zoon Filips Albert Mantels (° 1635), raadsheer in de Raad van Vlaanderen, werd de volgende eigenaar. De dochter die hij had met Maria Cecilia van Eendro werd de laatste uit het geslacht Mantels die eigenaar was van Scherpenberg. Ze verkocht het goed in 1696 aan Thomas-Godfried van Spauwen uit Tongeren die het op zijn beurt een jaar later terug verkocht aan de weduwe van Jan-Herman Vaes waarna deze familie in de achttiende eeuw de eigenaars werden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten