Een derde groot onderdeel van de verzameling die Charles Thys aanlegde, zijn stukken over “de gemeente”, over en door het Tongerse stadsbestuur.
Het merendeel van die stukken verwierf hij van zijn vriend, collega-advocaat en leeftijdsgenoot Joseph Slegers die in de tweede helft van de negentiende eeuw politiek actief was. Die was jarenlang gemeenteraadslid in welke functie hij de stukken bemachtigde.
De meer dan zeventig inventarisnummers betreffen voornamelijk rekeningen, begrotingen en uitnodigingen voor de gemeenteraad uit de periode 1875-1890 en overzichten van inkomsten en uitgaven uit de jaren 1840.
Op de uitnodigingen na bevinden deze nummers zich al in het bestaande archief van de stad.
Een vijftal bijzondere reglementen van de stad kenden we voordien nog niet.
De oudste betreffen twee reglementen over de gemeentelijke belastingen. Ze dateren beide uit de Hollandse Tijd.
Het reglement van 1817 bepaalt alle goederen waar belastingen op betaald moeten worden en vooral interessant, op welke plek de belastingen geïnd werden. Dat gebeurde toen aan de stadspoorten en aan “barrieren” die op de steenwegen stonden. Het reglement gaat ook uitgebreid in op de drankproductie en –consumptie.
Dit Franstalige reglement werd tien jaar later, in 1827, aangepast en uitgebreid en ditmaal in het Nederlands uitgegeven.
Ons ook onbekend was het boekje opgesteld door de “regering van Tongeren” en getiteld “Boekje afgeleverd aan de dienstboden van beide geslachten” (1826). Gedrukt bij Jan Bernard Smits te Sint-Truiden. Het boekje bevat tien artikels over het ambt van dienstbode met achteraan de mogelijkheid om een inschrijvingslijst van dienstboden bij te houden.
Al sinds enkele decennia is dat beroep niet meer bekend, maar tot voor de Tweede Wereldoorlog was het heel gewoon dat rijkere gezinnen of zelfstandigen één of meer dienstboden, knechten, meiden in dienst hadden. Deze hadden huishoudelijke taken zoals eten maken, kinderopvang, tuinieren, … maar werden ook ingeschakeld als hulp in een winkel of werkhuis.
Heel vaak ging het om jongeren die enkele jaren een stiel kwamen leren of meisjes die “opvoeding kregen in de stad”.
Het komen, “blijven plakken”, en gaan van zovele dienstboden is bijgevolg deel van de geschiedenis van de stad. Daarmee dat dit boekje zo bijzonder is.
Jammer genoeg werd de inschrijvingslijst niet bijgehouden en is het bijhorende register niet bewaard gebleven. Het reglement gold nog in de jaren 1840 want toen vond de enige vermelding plaats in het boekje, namelijk van Marie Martens uit Grote-Spouwen die op 15 augustus 1848 werd ingeschreven als dienstmeid bij “ontvanger” L’Ainé in de Koolkool te Tongeren.
Ook bijzonder is het “reglement aangaande de publieke straten, plaatsen en gebouwen”. Uitgegeven in beide landstalen in 1837 en gedrukt door Frans Titeux te Tongeren. In 64 artikels komt het hele gebruik van de openbare ruimte aan bod, gaande van het gebruik van paarden, huisvuil op de straat tot de grootte van winkelruiten en uithangborden.
Wat ook speciaal is aan het reglement is de drukker. Frans Victor Titeux (°1819 te Maaseik) stamde uit een drukkersfamilie. Zijn vader, stadsdrukker van Maaseik, baatte in de Wurfeldermolen een papiermolen uit en was zeer bekend als drukker. Deze molen zou tot 1863 in werking blijven. Frans Victor verhuisde op jonge leeftijd naar Tongeren. Zijn vader had hem deze raad gegeven omdat in onze stad het nieuwe gerechtshof gevestigd werd (afsplitsing van Maastricht) dat bevoegd was voor het arrondissement Tongeren-Maaseik.
Zijn verblijf duurde echter niet lang. In de jaren 1840 verhuisde hij naar Hasselt waar hij op de Grote Markt een drukkerij ging uitbaten. Hij werkte onder andere voor de provincie en drukte De Hasselaar.
Tongeren verloor zo weeral een jonge drukker nadat de eerst gekende stadsdrukker Jan Billen (°1810 te Alken), die zich in 1829 te Tongeren had gevestigd, in 1834 naar Hasselt was verhuisd.
Laatste stuk dat we vermelden, is één van de weinige negentiende-eeuwse gemeentelijke aanplakaffiches die ons resten. De affiche is gedateerd 1843 en haalt enkele artikels aan uit het politiereglement over het “sluiten van de herbergen”.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten